Malta – klejnot śródziemnomorza

Malta, malutki archipelag położony na Morzu Śródziemnym, to kraj o bogatej historii i wyjątkowej kulturze. Choć jego powierzchnia wynosi zaledwie 316 km², Malta skrywa wiele skarbów: od prehistorycznych świątyń, przez średniowieczne fortyfikacje, po tętniące życiem współczesne miasta. Dzięki strategicznemu położeniu, Malta była na przestrzeni wieków świadkiem wpływów wielu kultur, co uczyniło ją wyjątkowym miejscem, które warto odkryć.

Historia Malty

Prehistoria

Historia Malty sięga tysięcy lat wstecz. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z około 5200 lat p.n.e., kiedy to na wyspach osiedlili się neolityczni rolnicy. Najbardziej znane zabytki z tego okresu to megalityczne świątynie, takie jak Ħaġar Qim, Mnajdra i Tarxien, które są starsze od słynnych piramid egipskich. Świątynie te były miejscem kultu religijnego, a ich monumentalne struktury do dziś budzą podziw i są dowodem na zaawansowane umiejętności budowlane ówczesnych mieszkańców wysp.

Starożytność

W starożytności Malta była ważnym punktem na mapie Morza Śródziemnego. Około 800 lat p.n.e. Fenicjanie założyli na wyspach swoje kolonie, wprowadzając handel i nowe technologie. Później Malta przeszła pod panowanie Kartaginy, a w 218 roku p.n.e. została włączona do Imperium Rzymskiego. W okresie rzymskim wyspy były dobrze prosperującym centrum handlowym i kulturalnym. Św. Paweł, który rozbił się na Malcie w 60 roku n.e., przyczynił się do szerzenia chrześcijaństwa na wyspie.

Średniowiecze

Po upadku Rzymu, Malta przeszła przez ręce różnych władców, w tym Bizantyjczyków i Arabów. Arabowie wprowadzili wiele zmian, w tym zaawansowane systemy irygacyjne, nowe rośliny i zwierzęta oraz język, który miał trwały wpływ na język maltański. W 1091 roku Malta została zdobyta przez Normanów, którzy wprowadzili wyspy do Królestwa Sycylii.

Zakon Maltański

W 1530 roku cesarz Karol V przekazał Maltę Zakonowi Joannitów, znanemu również jako Zakon Maltański. Zakon przekształcił Maltę w potężną twierdzę, która była w stanie odeprzeć atak osmańskiej floty w 1565 roku, znany jako Wielkie Oblężenie Malty. Wkrótce potem rozpoczęto budowę nowej stolicy – Valletty, która do dziś jest jednym z najlepiej zachowanych miast-fortec na świecie.

Epoka Napoleońska i brytyjska

W 1798 roku Malta została zajęta przez Napoleona Bonaparte, ale już dwa lata później wyspa przeszła pod brytyjskie panowanie. Brytyjczycy rządzili Maltą przez ponad 160 lat, co miało ogromny wpływ na rozwój infrastruktury, systemu edukacyjnego i administracji. Malta odegrała kluczową rolę w czasie II wojny światowej jako baza dla alianckich sił zbrojnych, za co otrzymała Krzyż Jerzego, najwyższe odznaczenie cywilne Wielkiej Brytanii.

Niepodległość

Malta uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii 21 września 1964 roku. W 1974 roku została proklamowana republiką, a w 2004 roku przystąpiła do Unii Europejskiej. Dziś Malta jest nowoczesnym i dynamicznie rozwijającym się krajem, który łączy bogate dziedzictwo historyczne z innowacyjną gospodarką.

Kultura i tradycje

Język

Malta ma dwa języki urzędowe: maltański i angielski. Maltański, język semicki z silnymi wpływami arabskimi, włoskimi i angielskimi, jest unikalnym fenomenem lingwistycznym. Angielski jest powszechnie używany w administracji, edukacji i biznesie, co czyni Maltę idealnym miejscem do nauki tego języka.

Święta i festiwale

Maltańczycy obchodzą liczne święta religijne i narodowe. Do najważniejszych należą Boże Narodzenie, Wielkanoc oraz święto narodowe 21 września, upamiętniające uzyskanie niepodległości. W czasie tych świąt organizowane są procesje, festyny i pokazy sztucznych ogni, które przyciągają zarówno mieszkańców, jak i turystów.

Karnawał w Valletcie, odbywający się na przełomie lutego i marca, to jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych. Barwne parady, kostiumy i tańce przyciągają tłumy i tworzą niepowtarzalną atmosferę. Innym znanym festiwalem jest Festa, czyli lokalne święto parafialne, obchodzone w różnych miejscowościach przez cały rok. Festy to czas radości, muzyki, jedzenia i fajerwerków.

Sztuka i architektura

Malta ma bogate dziedzictwo artystyczne, na które składają się wpływy wielu kultur. W architekturze dominują barokowe kościoły, pałace i fortyfikacje. Warto odwiedzić Katedrę św. Jana w Valletcie, której wnętrze zdobią arcydzieła takich artystów jak Caravaggio. W Muzeum Sztuk Pięknych (MUŻA) można podziwiać kolekcje malarstwa, rzeźby i ceramiki, które ukazują rozwój sztuki na wyspie na przestrzeni wieków.

Muzyka i taniec

Maltańczycy uwielbiają muzykę i taniec. Tradycyjne pieśni ludowe, zwane ghana, są ważnym elementem kultury maltańskiej. Współczesna scena muzyczna jest równie dynamiczna, obejmując różnorodne gatunki od muzyki klasycznej, przez pop, aż po muzykę elektroniczną. Malta jest również gospodarzem wielu festiwali muzycznych, w tym popularnego Isle of MTV Malta Special, który przyciąga międzynarodowe gwiazdy i tysiące fanów.

Atrakcje turystyczne

Valletta

Valletta, stolica Malty, to prawdziwa perełka architektoniczna. Miasto zostało założone przez Zakon Maltański w 1566 roku i do dziś zachowało wiele z tego okresu. Do najważniejszych zabytków należą Katedra św. Jana, Pałac Wielkich Mistrzów oraz ogrody Barrakka, skąd roztacza się wspaniały widok na Wielki Port. Valletta jest również miejscem licznych muzeów, teatrów i galerii, które oferują bogaty program kulturalny przez cały rok.

Mdina

Mdina, znana również jako „Ciche Miasto”, to dawna stolica Malty, położona na wzgórzu w centralnej części wyspy. Jest to miejsce pełne wąskich uliczek, zabytkowych budowli i kościołów. Mdina jest doskonałym przykładem średniowiecznego miasta, które przetrwało w niemal niezmienionym stanie. Spacerując po Mdina, można poczuć się jak w podróży w czasie, odkrywając uroki tego magicznego miejsca.

Wyspa Gozo

Błękitna Laguna

Kuchnia maltańska

• Fenkata – potrawa z królika duszonego w winie i ziołach, która jest narodowym daniem Malty.
• Pastizzi – ciastka z nadzieniem z ricotty lub grochu, popularne jako szybka przekąska.
• Lampuki Pie – zapiekanka z rybą lampuka, warzywami i ciastem, podawana głównie jesienią, kiedy lampuki migrują wzdłuż wybrzeży Malty.
• Ġbejniet – maltańskie sery z mleka owczego, które można znaleźć w różnych formach: świeże, suszone lub marynowane.

Maltańczycy uwielbiają również świeże owoce morza, takie jak ośmiornice, krewetki i małże, które są serwowane w licznych restauracjach na wyspie. Tradycyjne maltańskie potrawy często podawane są z chlebem ftira, który ma charakterystyczny, okrągły kształt i chrupiącą skórkę.

Dodatkowe informacje

Praktyczne porady dla turystów

Ochrona środowiska

Malta, mimo swojego niewielkiego rozmiaru, stara się dbać o swoje środowisko naturalne. Wyspa ma kilka obszarów chronionych, takich jak Park Narodowy Majjistral czy rezerwaty przyrody na wyspie Gozo. Warto pamiętać, aby podczas zwiedzania nie zostawiać śmieci i szanować lokalną przyrodę.

Edukacja i nauka

Malta jest również ważnym ośrodkiem edukacyjnym, przyciągającym studentów z całego świata. Uniwersytet Maltański, założony w 1592 roku, jest jednym z najstarszych w Europie i oferuje szeroki wybór kierunków studiów. Wyspy są także popularnym miejscem do nauki języka angielskiego, z licznymi szkołami językowymi oferującymi kursy na różnych poziomach zaawansowania.

Przemysł filmowy

Malta zyskała popularność jako miejsce kręcenia filmów, dzięki swojemu zróżnicowanemu krajobrazowi i dobrze zachowanej architekturze. Wyspa była miejscem realizacji wielu znanych produkcji, takich jak „Gladiator”, „Troja”, „Gra o Tron” czy „Assassin’s Creed”. To sprawia, że Malta jest również atrakcyjnym miejscem dla miłośników kina, którzy mogą odwiedzić miejsca znane z ekranu.

Sport i rekreacja

Malta oferuje wiele możliwości aktywnego spędzania czasu. Popularne są sporty wodne, takie jak nurkowanie, windsurfing czy żeglarstwo. Na wyspie znajduje się wiele szkół nurkowania, które oferują kursy dla początkujących i zaawansowanych. Dla miłośników pieszych wędrówek, Malta i Gozo oferują liczne szlaki, które prowadzą przez malownicze krajobrazy i urokliwe wioski.

Zakupy i pamiątki

Podczas pobytu na Malcie warto odwiedzić lokalne targi i sklepy z pamiątkami. Popularne są wyroby z koronki maltańskiej, ręcznie robione biżuterie, ceramika oraz produkty spożywcze, takie jak lokalne wina, oliwy z oliwek czy miód. Zakupy na lokalnych rynkach, takich jak Marsaxlokk Fish Market, to świetna okazja, aby poznać autentyczne smaki i zapachy Malty.

Podsumowanie

Malta to miejsce pełne kontrastów, gdzie nowoczesność spotyka się z bogatą historią. Od zabytkowych miast, przez malownicze krajobrazy, po smaczną kuchnię – każdy znajdzie tu coś dla siebie. Bez względu na to, czy szukasz relaksu na plaży, przygody na wodzie, czy chcesz zgłębić tajemnice starożytnych cywilizacji, Malta z pewnością Cię oczaruje. To miejsce, które warto odwiedzić i do którego z pewnością będziesz chciał wrócić, jednak takie kraje w sezonie, to naprawdę wyzwanie chyba, że ktoś jedzie aby tylko tam leżeć i pić drinki. Wyjazd na 2-3 dni w celu zwiedzania, to zdecydowanie należy rozważyć poza sezonem. Dobrze, że chociaż miejskie autobusy klimatyzowane, więc można sobie darować wypożyczenie samochodu zwłaszcza, że ruch lewostronny i dosyć ciasno na ulicach. Podsumowując. Wyjazd wymagający… jak małżeństwo, więc np. na rocznicę jak znalazł 😄